Een dunne scheidslijn tussen leven en overleven in eenzaamheid en isolement
'Het kan ons allemaal gebeuren'
In het kader van de UitJeErvaring- Gedichtenwedstrijd 2019, verschijnt er de komende periode een aantal interviews rondom onze schrijfthema’s. Dit in relatie met het werk van de Luisterlijn, waar een deel van de opbrengst van dit project aan zal worden gedoneerd. In dit eerste artikel staan de thema’s eenzaamheid en isolement centraal. Cootje Roosenboom (52) is trainer en begeleider bij de Luisterlijn in Rotterdam (voorheen Sensoor), een hulpdienst waar mensen dag en nacht anoniem terecht kunnen voor een luisterend oor.
‘Wat we doen als Luisterlijn is zo waardevol’
‘Het trainen en begeleiden van onze vrijwilligers is mijn hoofdtaak, daarnaast zijn er stagiaires, de zorg voor het rooster, vergaderen en overleggen, organiserende taken zoals de vrijwilligersdag en uitjes voor vrijwilligers. Juist uit het werken met vrijwilligers haal ik veel voldoening. Ze zijn zo gemotiveerd om het werk te doen en te leren van de trainingen. Wat we doen als Luisterlijn is zo waardevol. Dat we dag en nacht bereikbaar zijn voor mensen die behoefte hebben aan contact. Per telefoon, chat en mail. Gewoon dat we er zijn en dat mensen ons weten te vinden wanneer ze dit nodig hebben. Af en toe bekruipt me het gevoel zelf ook weer achter de telefoon of computer te willen gaan zitten om weer eens echt in contact te staan met deze mensen. Door het drukke takenpakket komt het er helaas niet van om mijzelf eens in te plannen. Jaarlijks is het wel een van de dingen op mijn verlanglijstje om enkele diensten mee te draaien’.
Ondanks dat Cootje zelf niet zo vaak meer in contact staat met de bezoekers van de Luisterlijn, heeft zij een goed zicht op welke mensen hulp zoeken. ‘Ik lees natuurlijk wel veel gespreksverslagen en chatlogs, dit heb ik al die jaren gedaan. Daarnaast spreek ik vrijwilligers. Hierdoor lees en hoor ik vaak dat veel mensen die zich alleen voelen of eenzaam zijn, contact met ons zoeken. Dat springt er toch wel uit’.
‘Ik ben uitgekotst door de maatschappij en ik zit hier altijd maar alleen in een isolement’
In 2018 zochten meer dan 500.000 mensen contact met de Luisterlijn. De gespreksonderwerpen varieerden van eenzaamheid, isolement, angst, verdriet, liefde en verlies tot luchtige gesprekken over het verloop van de dag of het delen van een zorg. ‘Mensen laten vaak niet zo concreet weten dat ze eenzaam zijn of in een isolement zitten. Dan moet je echt goed luisteren en er tussen de regels door achter komen dat iemand echt eenzaam is of zich alleen voelt. Ik kan me nog goed herinneren uit de tijd dat ik zelf aan de telefoon zat, dat er regelmatig iemand belde die dit ook echt zo benoemde. “Ik ben uitgekotst door de maatschappij en zit hier altijd maar alleen in een isolement’.
‘Deze man deed ook echt een beroep op ons om hem te komen helpen. Daar zijn we als Luisterlijn niet voor, die hulp kunnen wij niet bieden. Wel een luisterend oor’
‘Een aantal jaren geleden gaf een beller aan dat hij eigenlijk nooit iemand zag. Hij lag eenzaam op bed terwijl er zelfs geen droog brood meer in huis was te vinden. Deze man deed ook echt een beroep op ons om hem te komen helpen. Daar zijn we als Luisterlijn niet voor, die hulp kunnen wij niet bieden. Wij bieden een luisterend oor en dat is al heel wat als ik eerlijk ben. Ik hoor weleens van vrijwilligers dat ze zouden willen dat zij meer mochten doen. Dan zeg ik altijd dat het al zoveel is wat we doen. We zijn er op die momenten, met echte aandacht. Dat tref je niet overal in de maatschappij.
Juist de rol die we kunnen vervullen rondom het contactmoment op een dag kan voor mensen die in een isolement zitten of te maken hebben met eenzaamheid zo belangrijk zijn. Dat ze met iemand een praatje kunnen maken of van gedachten kunnen wisselen, waar degene het ook over wil hebben. Er is contact waarvoor ze de deur niet uit hoeven. Iemand hoeft zich er niet voor aan te kleden of zich mooier voor te doen. Voor mensen die geïsoleerd leven kunnen dit drempels zijn. De beller, chatter of mailer die zo dankbaar is dat je er bent op dat moment. Omdat hij nergens anders terecht kan. Die het zo fijn vindt om iets te horen uit de maatschappij. Dat zijn wel de gesprekken die mij raken’.
Toch roept de vraag zich op of een fijn dagelijks contact met de Luisterlijn, ook het risico met zich kan meebrengen dat een geïsoleerd of eenzaam persoon minder de behoefte voelt dit te doorbreken. Juist omdat de Luisterlijn in het gewenste contact voorziet.
‘Wat we doen als Luisterlijn is zo waardevol’
‘Het trainen en begeleiden van onze vrijwilligers is mijn hoofdtaak, daarnaast zijn er stagiaires, de zorg voor het rooster, vergaderen en overleggen, organiserende taken zoals de vrijwilligersdag en uitjes voor vrijwilligers. Juist uit het werken met vrijwilligers haal ik veel voldoening. Ze zijn zo gemotiveerd om het werk te doen en te leren van de trainingen. Wat we doen als Luisterlijn is zo waardevol. Dat we dag en nacht bereikbaar zijn voor mensen die behoefte hebben aan contact. Per telefoon, chat en mail. Gewoon dat we er zijn en dat mensen ons weten te vinden wanneer ze dit nodig hebben. Af en toe bekruipt me het gevoel zelf ook weer achter de telefoon of computer te willen gaan zitten om weer eens echt in contact te staan met deze mensen. Door het drukke takenpakket komt het er helaas niet van om mijzelf eens in te plannen. Jaarlijks is het wel een van de dingen op mijn verlanglijstje om enkele diensten mee te draaien’.
Ondanks dat Cootje zelf niet zo vaak meer in contact staat met de bezoekers van de Luisterlijn, heeft zij een goed zicht op welke mensen hulp zoeken. ‘Ik lees natuurlijk wel veel gespreksverslagen en chatlogs, dit heb ik al die jaren gedaan. Daarnaast spreek ik vrijwilligers. Hierdoor lees en hoor ik vaak dat veel mensen die zich alleen voelen of eenzaam zijn, contact met ons zoeken. Dat springt er toch wel uit’.
‘Ik ben uitgekotst door de maatschappij en ik zit hier altijd maar alleen in een isolement’
In 2018 zochten meer dan 500.000 mensen contact met de Luisterlijn. De gespreksonderwerpen varieerden van eenzaamheid, isolement, angst, verdriet, liefde en verlies tot luchtige gesprekken over het verloop van de dag of het delen van een zorg. ‘Mensen laten vaak niet zo concreet weten dat ze eenzaam zijn of in een isolement zitten. Dan moet je echt goed luisteren en er tussen de regels door achter komen dat iemand echt eenzaam is of zich alleen voelt. Ik kan me nog goed herinneren uit de tijd dat ik zelf aan de telefoon zat, dat er regelmatig iemand belde die dit ook echt zo benoemde. “Ik ben uitgekotst door de maatschappij en zit hier altijd maar alleen in een isolement’.
‘Deze man deed ook echt een beroep op ons om hem te komen helpen. Daar zijn we als Luisterlijn niet voor, die hulp kunnen wij niet bieden. Wel een luisterend oor’
‘Een aantal jaren geleden gaf een beller aan dat hij eigenlijk nooit iemand zag. Hij lag eenzaam op bed terwijl er zelfs geen droog brood meer in huis was te vinden. Deze man deed ook echt een beroep op ons om hem te komen helpen. Daar zijn we als Luisterlijn niet voor, die hulp kunnen wij niet bieden. Wij bieden een luisterend oor en dat is al heel wat als ik eerlijk ben. Ik hoor weleens van vrijwilligers dat ze zouden willen dat zij meer mochten doen. Dan zeg ik altijd dat het al zoveel is wat we doen. We zijn er op die momenten, met echte aandacht. Dat tref je niet overal in de maatschappij.
Juist de rol die we kunnen vervullen rondom het contactmoment op een dag kan voor mensen die in een isolement zitten of te maken hebben met eenzaamheid zo belangrijk zijn. Dat ze met iemand een praatje kunnen maken of van gedachten kunnen wisselen, waar degene het ook over wil hebben. Er is contact waarvoor ze de deur niet uit hoeven. Iemand hoeft zich er niet voor aan te kleden of zich mooier voor te doen. Voor mensen die geïsoleerd leven kunnen dit drempels zijn. De beller, chatter of mailer die zo dankbaar is dat je er bent op dat moment. Omdat hij nergens anders terecht kan. Die het zo fijn vindt om iets te horen uit de maatschappij. Dat zijn wel de gesprekken die mij raken’.
Toch roept de vraag zich op of een fijn dagelijks contact met de Luisterlijn, ook het risico met zich kan meebrengen dat een geïsoleerd of eenzaam persoon minder de behoefte voelt dit te doorbreken. Juist omdat de Luisterlijn in het gewenste contact voorziet.
‘Als Luisterlijn bieden we een warm bad dat heel aangenaam is. Mensen die dit bij ons vinden hoeven er niet elders naar te zoeken. Het is dus zaak dat we het warme bad niet steeds bij blijven gieten met warm water. We proberen gericht te zijn op zelfredzaamheid door te kijken naar wat de persoon zelf kan doen om het ook buiten ons te vinden. Voor sommige mensen is dit een moeilijke opgave waardoor ze regelmatig contact met ons opnemen, en dat is dan ook goed. Het feit dat mensen met ons bellen en chatten maakt dat sommigen al zelfredzaam kunnen zijn en minder professionele hulp nodig hebben. Toch zit die andere kant er ook aan. Als mensen al met ons contact hebben gehad, hebben ze misschien minder behoefte aan een praatje met de buurvrouw. We zijn er op ieder moment van de dag en nacht. Mensen hoeven niet 24 uur per dag geïsoleerd te zijn. Als ze bijvoorbeeld ergens heel erg mee zitten vanuit rouw of een verlieservaring, kunnen zij zich overdag wel met anderen omringen maar zich in de nacht toch enorm geïsoleerd voelen. Ook dan zijn wij er waardoor zo iemand dat moment weer doorgeholpen is en er weer iets van lucht of perspectief ontstaat’.
Coalitie Erbij
De Luisterlijn zoekt regelmatig de samenwerking op met andere organisaties om bijvoorbeeld eenzaamheid en isolement te bestrijden. De hulpdienst maakt in Rotterdam samen met andere welzijnsorganisaties deel uit van Coalitie Erbij Rotterdam. ‘We leveren een bijdrage aan het organiseren van activiteiten om eenzaamheid te verminderen. Dit is vanuit Coalitie Erbij vooral gericht op de professionals. Zij krijgen hierdoor handvatten om met de bewoners van de stad aan de slag te gaan. Zo geven we trainingen aan trainers, waarbij zij worden opgeleid om vrijwilligers te trainen het gesprek aan te gaan met 75-plussers die een tweejaarlijks bezoek krijgen. Waarbij geïnventariseerd wordt waar de behoeften liggen, welke dan worden doorgespeeld aan de welzijnsorganisaties die hier iets mee kunnen doen. Binnen Coalitie Erbij mogen we gebruik maken van de expertise van Anja Machielse. Zij is bijzonder hoogleraar Empowerment van kwetsbare ouderen aan de Universiteit voor Humanistiek’.
Los van deze samenwerking, heeft de Luisterlijn zelf een duidelijke ambitie in het bestrijden van eenzaamheid en isolement. Dit door verder te groeien in het aantal vrijwilligers en het aantal te bereiken bellers, chatters en mensen die via de mail contact zoeken. Juist de doelgroep die nog nooit van de organisatie heeft gehoord. Hopende ook hen een luisterend oor te kunnen bieden.
‘Eenzaamheid’ en ‘sociaal isolement’, worden vaak door elkaar worden gebruikt alsof het om hetzelfde gaat. Toch het zijn twee verschillende problemen met eigen kenmerken en gevolgen. Volgens socioloog Jenny Gierveld is eenzaamheid iets anders dan sociaal isolement. Eenzaamheid is een gevoel, het gevoel alleen te zijn, geïsoleerd te zijn van 'de anderen'. Sociaal isolement is een situatie, het ontbreken van ondersteunende relaties in het persoonlijke leven. Het gaat dan om relaties met familie, vrienden en bekenden waar mensen in geval van nood op terug kunnen vallen. Anders gezegd: er is wezenlijk verschil tussen alleen zijn, en je alleen voelen.
‘Er is niet zo heel veel nodig om van een gevierd mens een minder gevierd mens te worden. Hoe naar dan ook, het kan ons allemaal gebeuren’
‘Ik hoop met heel veel plezier nog veel trainingen en begeleiding te mogen geven aan vrijwilligers, die daardoor een luisterend oor kunnen bieden aan hen die dit nodig hebben. Misschien ook wel omdat de scheidslijn tussen wel of niet eenzaam zijn of in een isolement terechtkomen heel dun is. Er is niet zo heel veel nodig om van een gevierd mens een minder gevierd mens te worden. Hoe naar dan ook, het kan ons allemaal gebeuren. Dat er momenten of perioden zijn waarin iemand zich eenzaam voelt en ook in een isolement kan komen. Blijf iedereen zien als gelijke, ook al is dat niet altijd op dat moment zo. Ik geloof heel erg in mensen aanspreken op hun kracht. Ook als ze in een isolement zitten. Hoe krachtig moet je dan niet zijn? Benoem die kwaliteit en power die iemand toch heeft. Maak hier ook gebruik van. Dat is een betere manier om mensen in beweging te krijgen dan ze te benaderen als slachtoffer’.
Behoefte aan een luisterend oor?
Bel 0900 – 0767. Chat of mail via www.deluisterlijn.nl
Ook meedoen aan de UitJeErvaring- Gedichtenwedstrijd 2019? Het insturen van gedichten rondom de thema’s eenzaamheid, isolement, geliefd zijn en verbondenheid kan nog tot 1 augustus via gedichtenwedstrijd@uitjeervaring.nl
Coalitie Erbij
De Luisterlijn zoekt regelmatig de samenwerking op met andere organisaties om bijvoorbeeld eenzaamheid en isolement te bestrijden. De hulpdienst maakt in Rotterdam samen met andere welzijnsorganisaties deel uit van Coalitie Erbij Rotterdam. ‘We leveren een bijdrage aan het organiseren van activiteiten om eenzaamheid te verminderen. Dit is vanuit Coalitie Erbij vooral gericht op de professionals. Zij krijgen hierdoor handvatten om met de bewoners van de stad aan de slag te gaan. Zo geven we trainingen aan trainers, waarbij zij worden opgeleid om vrijwilligers te trainen het gesprek aan te gaan met 75-plussers die een tweejaarlijks bezoek krijgen. Waarbij geïnventariseerd wordt waar de behoeften liggen, welke dan worden doorgespeeld aan de welzijnsorganisaties die hier iets mee kunnen doen. Binnen Coalitie Erbij mogen we gebruik maken van de expertise van Anja Machielse. Zij is bijzonder hoogleraar Empowerment van kwetsbare ouderen aan de Universiteit voor Humanistiek’.
Los van deze samenwerking, heeft de Luisterlijn zelf een duidelijke ambitie in het bestrijden van eenzaamheid en isolement. Dit door verder te groeien in het aantal vrijwilligers en het aantal te bereiken bellers, chatters en mensen die via de mail contact zoeken. Juist de doelgroep die nog nooit van de organisatie heeft gehoord. Hopende ook hen een luisterend oor te kunnen bieden.
‘Eenzaamheid’ en ‘sociaal isolement’, worden vaak door elkaar worden gebruikt alsof het om hetzelfde gaat. Toch het zijn twee verschillende problemen met eigen kenmerken en gevolgen. Volgens socioloog Jenny Gierveld is eenzaamheid iets anders dan sociaal isolement. Eenzaamheid is een gevoel, het gevoel alleen te zijn, geïsoleerd te zijn van 'de anderen'. Sociaal isolement is een situatie, het ontbreken van ondersteunende relaties in het persoonlijke leven. Het gaat dan om relaties met familie, vrienden en bekenden waar mensen in geval van nood op terug kunnen vallen. Anders gezegd: er is wezenlijk verschil tussen alleen zijn, en je alleen voelen.
‘Er is niet zo heel veel nodig om van een gevierd mens een minder gevierd mens te worden. Hoe naar dan ook, het kan ons allemaal gebeuren’
‘Ik hoop met heel veel plezier nog veel trainingen en begeleiding te mogen geven aan vrijwilligers, die daardoor een luisterend oor kunnen bieden aan hen die dit nodig hebben. Misschien ook wel omdat de scheidslijn tussen wel of niet eenzaam zijn of in een isolement terechtkomen heel dun is. Er is niet zo heel veel nodig om van een gevierd mens een minder gevierd mens te worden. Hoe naar dan ook, het kan ons allemaal gebeuren. Dat er momenten of perioden zijn waarin iemand zich eenzaam voelt en ook in een isolement kan komen. Blijf iedereen zien als gelijke, ook al is dat niet altijd op dat moment zo. Ik geloof heel erg in mensen aanspreken op hun kracht. Ook als ze in een isolement zitten. Hoe krachtig moet je dan niet zijn? Benoem die kwaliteit en power die iemand toch heeft. Maak hier ook gebruik van. Dat is een betere manier om mensen in beweging te krijgen dan ze te benaderen als slachtoffer’.
Behoefte aan een luisterend oor?
Bel 0900 – 0767. Chat of mail via www.deluisterlijn.nl
Ook meedoen aan de UitJeErvaring- Gedichtenwedstrijd 2019? Het insturen van gedichten rondom de thema’s eenzaamheid, isolement, geliefd zijn en verbondenheid kan nog tot 1 augustus via gedichtenwedstrijd@uitjeervaring.nl